Giuđa Iscariot, con người của định mệnh?

Bước vào cuộc thương khó của Chúa Giêsu, nhân vật được mệnh danh là ‘kẻ phản bội’ nhiều lần được nhắc đến trong các sách Tin Mừng. Ở đây không nhắc đến thân phận và động cơ nộp Thầy của ông ta mà chỉ muốn nói đến một lý luận của nhiều người: ông Giuđa là người được tiền định, là mắt xích quan trọng để cuộc thương khó của Chúa được diễn ra, tội của ông được ca tụng là ‘tội hồng phúc’ vì nhờ đó mà hiến tế thập giá của Con Thiên Chúa được diễn ra tốt đẹp.

Để mở đầu, tôi xin kể lại một bài giảng của một linh mục trong lễ tang của một bà cụ chết ở tuổi 94: “Trong thiệp tang, người ta thường ghi ‘được Chúa gọi về lúc…giờ, ngày… tháng… năm…. Hưởng thọ … tuổi’. Nếu hiểu được Chúa gọi về cách chung chung thì được, vì mọi vật đều trở về bụi đất sau một thời gian tồn tại trên dương thế. Nhưng nếu hiểu một cách cụ thể là đến giờ nọ tháng kia, Chúa mở sổ ra và gạch đúng tên ai thì người đó chết, thì không được đúng lắm. Bà cụ chết ở tuổi 94, vì với ‘gen’ di truyền của bà, với cách giữ gìn sức khỏe và cách sống của bà, hôm nay bà ra đi theo quy luật sinh tồn tự nhiên và là lúc bà trở về bên Chúa.

Cũng một cách tương tự, Thiên Chúa có kế hoạch cứu chuộc nhân trần tội lỗi. Ngài đã chuẩn bị cho kế hoạch nầy cả hàng nghìn năm, và đến thời đến buổi thì Con Thiên Chúa đã xuống trần, chết và phục sinh để chuộc tội cho thiên hạ. Để thực hiện kế hoạch cứu độ, Thiên Chúa mời gọi sự cộng tác của nhiều người, cụ thể là Đức Maria và Thánh Giuse, các tông đồ và các phụ nữ theo giúp Ngài. Con người được mời gọi cộng tác, nhưng họ vẫn còn tự do ưng thuận hoặc chối từ, họ vẫn có công trạng hay mang tội lỗi, dù họ ở mắt xích nào trong chuỗi chương trình đó. Về ông Giuđa Iscariot, Chúa đã nói rõ ràng: “Đã hẳn Con Người ra đi theo như lời đã chép về Người, nhưng khốn cho kẻ nào nộp Con Người, thà nó đừng sinh ra thì hơn!” (Mt 26,24). Như vậy, giả sử không có nhân vật Giuđa, thì cuộc thương khó vẫn diễn ra, tuy tình tiết có thay đổi. Điều huyền diệu là nội dung Thánh Kinh được Chúa mạc khải cho các tác giả nhân loại, nên có nhiều tình tiết được nói trước cả ngàn năm mà vẫn nên trọn nơi Đức Giêsu: về nơi sinh, quê quán, 4 bài ca về người tôi tớ Giave, bị bán với giá 30đ, không một xương nào bị gãy, bị đâm thâu…  Vì Thiên Chúa nhìn thấu tận tâm can con người, nhìn thấy cả tương lai phía trước, nhưng dù có trông thấy sự phản bội của ông Giuđa thì Ngài vẫn không thể can thiệp vì tôn trọng tự do của con người.

Trong bài ca Exsultet, tội Ađam được ca tụng là tội hồng phúc, vì đã ban cho ta Đấng Cứu Đời. Thực ra, tội Ađam mang lại thảm họa cho nhân loại, nhưng ở đây muốn nói lên công trình tạo dựng mới do Chúa Kitô mang lại quá tuyệt diệu hơn công trình tạo dựng ban đầu: nhờ có tội Ađam mà Thiên Chúa có cơ hội tỏ ra cho con người biết tình yêu vô biên của Ngài. Như vậy, thực chất tội Ađam hay tội Giuđa Iscariot đều là tội vùi dập con người xuống bùn đen, điều hồng phúc là hồng ân cứu độ mà Chúa đã ban cho ta cách nhưng không và đầy tràn chan chứa, đến nỗi con người cảm tạ đến muôn đời cũng không cân xứng.